Bên cạnh việc xin tài trợ, xây dựng phòng thí nghiệm, giảng dạy và nghiên cứu, tham gia vào các hội đồng, làm quen với khoa hoặc trường đại học mới, các giáo sư có thể thấy vô cùng khó khăn để thực hiện một trách nhiệm rất quan trọng: hướng dẫn sinh viên. Làm sao để thực hiện điều này theo cách mà cả giáo sư và sinh viên đều hạnh phúc với hành trình của mình? Dưới đây là những chia sẻ từ giáo sư Kathleen Gould, chuyên ngành Tế bào và Sinh học phát triển tại Đại học Y Vanderbilt về vấn đề này.
Là một nghề có yêu cầu cao, các nhà nghiên cứu phải sắp xếp thời gian hiệu quả để thực hiện rất nhiều công việc khác nhau như nghiên cứu, xin tài trợ, thủ tục hành chính và hướng dẫn sinh viên. Mặc dù đôi khi công việc có phần thoải mái, nhưng nhìn chung có khá nhiều thách thức khi nói đến việc sắp xếp, quản lý các nhiệm vụ cần thực hiện (mà số lượng ngày càng tăng) và vai trò là người hướng dẫn đôi khi bị lu mờ bởi các nghĩa vụ và hạn chót cấp bách hơn.
Hơn nữa, một số người có thể bối rối về những gì mà quan hệ giữa giáo sư và sinh viên đòi hỏi. Galbraith (2003) định nghĩa đó là "Một quá trình phức tạp giữa giáo sư và người học hỗ trợ lẫn nhau trong việc tăng cường phản xạ tư duy phản biện và suy nghĩ độc lập".
Kathleen Gould, giáo sư Tế bào và Sinh học phát triển tại Đại học Y Vanderbilt cho biết: "Với những người có vị trí biên chế, việc sắp xếp thời gian luôn luôn là thách thức, là điều bạn phải nghĩ đến. Tôi đã nghe các sinh viên của mình nói rằng giáo sư của họ không dành thời gian đủ nhiều (như họ cần) trong vai trò hướng dẫn".
Dù có nhiều thách thức, các giáo sư và trường đại học vẫn đề cao việc hướng dẫn sinh viên. Các trường đại học đang cung cấp ngày càng nhiều sự hỗ trợ cho người được bổ nhiệm vào vị trí giảng dạy mới. Họ có thể nhận những lời khuyên, các nguồn tài nguyên và thông tin liên lạc từ ủy ban cố vấn (mentoring committees) tại tất cả các khoa trong Vanderbilt. Khoa không bắt buộc điều này nhưng rất khuyến khích tham gia.
Gould đã chia sẻ với BioTechniques một số điều quan trọng mà mình đã học được trên con đường dìu dắt hơn 30 sinh viên bắt đầu từ năm 1991.
Dành thời gian
Gould cho biết cá nhân, luôn dành 30 đến 45 phút mỗi tuần cho mỗi sinh viên với chính sách cởi mở. Điều này không chỉ thúc đẩy ý tưởng rằng các sinh viên đều được chào đón để nói chuyện với bạn, mà còn đảm bảo bạn không bị quên đi nhiệm vụ hướng dẫn. Thời gian này cũng giúp củng cố các giá trị mà mỗi sinh viên cảm nhận được từ người thầy của mình.
Nếu như một số trường đại học chỉ yêu cầu đội ngũ giảng viên làm việc trong giờ hành chính thì vài nơi khác như Đại học Washington lại khuyên tất cả giảng viên dành 2-3 giờ mỗi tuần để tiếp xúc với sinh viên. Điều này có thể không nằm trong bản mô tả công việc chính thức nên hãy đảm bảo nó phù hợp với lịch trình của riêng bạn.
Tất nhiên, với rất nhiều nhiệm vụ, không dễ để có thêm một vài giờ trong lịch làm việc. Tuy nhiên, Gould cho biết bà không đảm bảo sinh viên sẽ luôn đến đúng giờ mỗi tuần và bạn thường có thể bắt kịp công việc hành chính hoặc e-mail trong văn phòng trong lúc đợi sinh viên có mặt.
Giao tiếp
Giao tiếp được Gould nhấn mạnh là điều cần thiết cho bất kỳ mối quan hệ làm việc bền vững nào, đặc biệt là giữa người hướng dẫn và người được hướng dẫn. Xây dựng quan hệ với sinh viên không chỉ là thảo luận về những mối lo lắng hay quan tâm. Bên cạnh việc người cố vấn phải có khả năng đưa ra lời khuyên cho sinh viên của mình, việc giao tiếp cũng cần bao trùm một loạt vấn đề giúp định hình mối quan hệ của họ. Sinh viên phải cảm thấy thoải mái và được chào đón nhưng không được quên đi rằng giáo sư là đối tác cấp cao hơn trong quan hệ này. Bạn nên cảm thấy thoải mái giúp đỡ sinh viên xây dựng và thay đổi câu hỏi nghiên cứu cũng như phát triển các kỹ năng nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực của bạn, nhưng đừng ngại khi tư vấn về các vấn đề cá nhân khác như cách cân bằng giữa công việc và cuộc sống hay chuẩn bị kế hoạch nghề nghiệp tương lai.
Một khía cạnh của việc hướng dẫn khiến vài người không thoải mái là việc đóng vai trò như một người đánh giá. Yêu cầu quan trọng là phải điều chỉnh giao tiếp khi cần và khen ngợi khi sinh viên hoàn thành một việc khác thường.
Để khuyến khích mối quan hệ hỗ trợ chuyên nghiệp, hãy xây dựng kế hoạch phát triển cá nhân (individual development plan hay IDP), trong đó thảo luận quanh các chủ đề gắn liền với ý định nghề nghiệp tương lai và những kỹ năng mà sinh viên đôi khi có thể thấy ngại để hỏi. Một số trường đại học cung cấp các kế hoạch phát triển mẫu cho phép sinh viên xác định cả mục tiêu dài hạn và ngắn hạn đối với sự nghiệp của họ và xác định các kỹ năng cần thiết để phát triển. Tại trường Đại học California, Berkely, sinh viên có thể cung cấp sử dụng MyIDP - nguồn tài nguyên tương tác trực tuyến miễn phí cho tất cả sinh viên.
Tận dụng tối đa các nguồn lực và hỗ trợ từ trường đại học
Mặc dù được đào tạo sâu về khoa học, nhưng hiếm khi sinh viên được học về quản lý và giảng dạy, hai kỹ năng cần thiết mà họ cần để đi vào thế giới học thuật. Gould chủ yếu học các kỹ năng về quản lý và nhân sự của mình thông qua thử - sai. Điều này giờ đây đã thay đổi và học viên của bạn thường cung cấp các khóa tập huấn hoặc cơ hội phát triển không chỉ liên quan đến nghiên cứu của bạn. Hãy tận dụng điều này ở tất cả các giai đoạn trong sự nghiệp của bạn.
Ủy ban cố vấn ở Đại học Vanderbilt đưa ra lời khuyên chuyên môn và các nguồn lực (con người và trực tuyến). Đại học Manchester cung cấp cho cán bộ rất nhiều khóa học đào tạo, từ cách giao tiếp thuyết phục cho đến làm thế nào để tổ chức các dự án quy mô lớn và nhỏ. Nhiều cán bộ có thể không nhận thức được khối lượng khá lớn các khóa tập huấn và cơ hội phát triển sẽ giúp họ hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả để cân bằng thời gian.
Hãy tận hưởng tất cả các cơ hội
Việc hướng dẫn tốt sẽ nâng cao tư duy phản biện cho cả hai phía, người hướng dẫn và sinh viên. Gould chia sẻ "Khi tôi làm nghiên cứu sau tiến sĩ, người hướng dẫn của tôi hoan nghênh những hiểu biết và sự nhiệt tình của tôi đối với môn học. Đó là điều tôi làm hiện giờ với tất cả các sinh viên của mình. Tận hưởng những khoảnh khắc và đánh giá cao niềm đam mê của họ đối với công việc. Điều đó cũng sẽ giúp chính bản thân mình".
Tài liệu tham khảo:
Elizabeth Harrett, "Under Pressure: Mentoring Graduate Students", Biotechniques, June 22, 2016.
Lược dịch Lê Tuấn Anh
